شهید سید مرتضی آوینی
شهید سید مرتضی آوینی (۱۳۲۶-۱۳۷۲ ش) شهید اهل قلم است که چه در دوران انقلاب اسلامی و چه در جنگ عراق با ایران و حتی پس از آن همواره فریاد مظلومیت ملت مسلمان شیعه ایران را به گوش همگان می رساند و سرانجام در همین راه به شهادت رسید.
زندگی‌نامه
سید مرتضی آوینی در شهریور سال ۱۳۲۶ در شهر ری متولد شد. وی تحصیلات ابتدایی و متوسطه خود را در شهرهای زنجان، کرمان و تهران به پایان رساند و سپس به عنوان دانشجوی معماری وارد دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه تهران شد.
آوینی بعد از پیروزی انقلاب اسلامی معماری را کنار گذاشت و به اقتضای ضرورت‌های انقلاب به فیلمسازی پرداخت. او فیلمسازی را در اوایل پیروزی انقلاب با ساختن چند مجموعه درباره غائله گنبد (مجموعه شش روز در ترکمن صحرا)، سیل خوزستان و ظلم خوانین (مجموعه مستند خان‌گزیده‌ها) آغاز کرد.
فعالیت‌های فرهنگی و هنری
آوینی فعالیت‌های مطبوعاتی خود را در اواخر سال ۱۳۶۲، همزمان با مشارکت در جبهه‌ها و تهیه فیلم‌های مستند درباره جنگ، با نگارش مقالاتی در ماهنامه اعتصام ارگان انجمن اسلامی آغاز کرد. وی در زمان جنگ در گروه جهاد فعالیت‌های بسیاری داشت. او در این دوره به سینما، هنر، فرهنگ واحد جهانی و مواجهه آن با مسائل مختلف فکر می‌کرد. مجموعه تحقیقات و مباحثات و نوشته‌های آوینی در ماهنامه هنری «سوره» منتشر و بعدها در کتاب آینه جادو که جلد اول از مجموعه مقالات و نقدهای سینمایی اوست، جمع آوری شد.
اواخر سال ۱۳۷۰ مؤسسه فرهنگی «روایت فتح» به فرمان آیت الله خامنه‌ای تأسیس شد تا به کار فیلمسازی مستند و سینمایی درباره «دفاع مقدس» بپردازد و تهیه مجموعه «روایت فتح» را که بعد از پذیرش «قطعنامه» رها شده بود، ادامه دهد.
آوینی و بقیه گروه، سفر به مناطق جنگی را از سر گرفتند و طی مدتی کم‌تر از یک سال، کار تهیه شش برنامه از مجموعه ده قسمتی «شهری در آسمان» را به پایان رساندند و مقدمات تهیه مجموعه‌های دیگری درباره آبادان، سوسنگرد، هویزه و فکه را تدارک دیدند. اگرچه مقارن با همین زمان، فعالیت‌های مطبوعاتی او نیز ادامه داشت.
«شهری در آسمان» که به واقعه محاصره، سقوط و بازپس‌گیری خرمشهر می‌پرداخت، در ماه‌های آخر سال ۱۳۷۱ از تلویزیون پخش شد اما برنامه وی برای تکمیل این مجموعه و ساختن مجموعه‌های دیگر با شهادتش در «فکه» ناتمام ماند.
مهم‌ترین آثار شهید آوینی
- آوینی، سید مرتضی (۱۳۷۴). روایت محرم. تهران: مؤسسه مطالعات و پژوهش‌های بازرگانی.
- آوینی، سید مرتضی (۱۳۷۶). گنجینه آسمانی (متن گفتارهای مجموعه مستند روایت فتح). تهران: کانون فرهنگی هنری ایثارگران و موسسه فرهنگی روایت فتح.
- آوینی، سید مرتضی (۱۳۷۶). توسعه و مبانی تمدن غرب. تهران: ساقی.
- آوینی، سید مرتضی (۱۳۷۷). آینه جادو (جلد ۱: مقالات سینمایی). تهران: ساقی.
- آوینی، سید مرتضی (۱۳۷۷). آینه جادو (جلد ۲: نقدهای سینمایی). تهران: ساقی.
- آوینی، سید مرتضی (۱۳۷۸). آغازی بر یک پایان. تهران: ساقی.
- آوینی، سید مرتضی (۱۳۷۸). آینه جادو (جلد ۳: گفتگوها، سخنرانی‌ها و مقالات سینمایی). تهران: ساقی.
- آوینی، سید مرتضی (۱۳۷۸). امام و حیات باطنی انسان. تهران: روایت فتح.
- آوینی، سید مرتضی (۱۳۷۸). فردایی دیگر (مجموعه مقالات). تهران: برگ.
- آوینی، سید مرتضی (۱۳۷۹). حلزون‌های خانه به دوش. تهران: ساقی.
- آوینی، سید مرتضی (۱۳۷۹). رستاخیز جان. تهران: ساقی.
- آوینی، سید مرتضی (۱۳۷۹). فتح خون (روایت محرم). تهران: ساقی.
- آوینی، سید مرتضی (۱۳۷۹). یک تجربه ماندگار (روایت فتح به روایت شهید سید مرتضی آوینی). تهران: روایت فتح.
- آوینی، سید مرتضی (۱۳۸۰). با من سخن بگو دوکوهه (گفتار متن برنامه روایت فتح). تهران: روایت فتح.
- آوینی، سید مرتضی (۱۳۸۰). مرکز آسمان. تهران: روایت فتح.
- آوینی، سید مرتضی (۱۳۸۲). حکومت فرزانگان (مروری بر مبانی حاکمیت سیاسی در اسلام). تهران: موسسه فرهنگی هنری شهید آوینی و نشر غنچه.
- آوینی، سید مرتضی (۱۳۸۴). سفر به سرزمین نور. تهران: روایت فتح.
- آوینی، سید مرتضی (۱۳۸۴). شهری در آسمان. تهران: روایت فتح.
- آوینی، سید مرتضی (۱۳۸۴). نسیم حیات (گفتار متن فیلم‌های مستند). تهران: ساقی.
شهادت
سید مرتضی آوینی، بیستم فروردین ۱۳۷۲ در منطقه فکه و در حال ساخت مجموعه مستند و تلویزیونی «روایت فتح»، بر اثر برخورد با مین‌های باقیمانده از زمان جنگ به شهادت رسید. پیکر شهید آوینی ۲۲ فروردین با حضور مقام معظم رهبری و هنرمندان و نویسندگان تشییع و در گلزار شهدای بهشت زهرا (سلام الله علیها) به خاک سپرده شد.
منابع
- روزنامه همشهری، شنبه ۵ مرداد ۱۳۸۷، در دسترس در همشهری آنلاین، بازیابی: ۲۶ آذر ماه ۱۳۹۲.